TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası
UYGULAMALI JEOTEKNİK BİLGİLER

İlk basımı 1989 yapılan uygulamalı jeoteknik bilgiler kitabının 5. basımı yayımlanmıştır.Kütüphanemizde kullanıcı hizmetine sunulmuştur.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Bölüm 1

JEOLOJİ, MÜHENDİSLİK, JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ VE JEOTEKNİK KAVRAMLARI Bölüm 2

MÜHENDİSLİK UYGULAMALARINDA KAVA MALZEMESİNİ VE KAVA KÜTLELERİNİ

TANIMLAMA ÖLÇÜTLERİ VE İLGİLİ PARAMETRELER

RENK

TANE BOYU 9

    DOKU VE YAPI 9

    SÜREKSİZLİKLER ...10

 

    Süreksizlik Türleri 10

    Süreksizliğin durumu

    Süreksizlik Aralığı ve Eklem Sıklığı 11

    Süreksizlik Yüzeylerinin Açıklığı 14

    Dolgu Malzemesi 16

    Pürüzlülük ve Dalgalılık 17

    Süreksizlik Yönelimi 19

    Süreksizliklerin Devamlılığı 20

    Süreksizlik Takımı Sayısı 21

 

    Su Sızıntıları 21

    Blok Boyutu 22

 

    BOZUNMANIN DERECESİ 25

    İKİNCİL LİTOLOJİK ÖZELLİKLER 26

    KAYA ADI 26

    KAYA MALZEMESİNİN DAYANIMI 26

    KAYA KÜTLESİNİN GEÇİRGENLİĞİNİN TAHMİNİ 26

 

    ÖZEL MÜHENDİSLİK KARAKTERLERİNİ BELİRTEN DİĞER TERİMLER 26

    ÖRNEKLER 27

    HAT ETÜDÜ 30

Bölüm 3

MÜHENDİSLİK UYGULAMALARINDA ZEMİNLERİ TANIMLAMA ÖLÇÜTLERİ 31

    RENK

    ZEMİNLERİN YERİNDEKİ DAYANIMI VE YAPISI

 

    Dayanım 32

    Yapı 32

 

    BOZUNMANIN DERECESİ 32

    İKİNCİL LİTOLOJİK ÖZELLİKLER VE EK TANIMLAYICI TERİMLER 32

    KÜTLE GEÇİRGENLİĞİNİN TANIMLANMASI 34

    ZEMİNLERİN ARAZİDE TANIMLANMASI İÇİN KULLANILAN ÖLÇÜTLER 35

Bölüm 4

JEOTEKNİK AMAÇLI SONDAJLAR VE VERİ TOPLAMA 38

    JEOTEKNİK LOGLAMA 38

    JEOTEKNİK LOGLAMADA SÜREKSİZLİK ÖZELLİKLERİNİN ÖLÇÜLMESİ VE
    TANIMLANMASI 41

    JEOTEKNİK LOGLARIN SUNUMU 43

    KAROTLARIN MUHAFAZASI 47

    KAROT FOTOĞRAFLARININ ÇEKİLMESİ 48

Bölüm 5

SÜREKSİZLİKLERİN YÖNELİMİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ 50

STEREOGRAFİK İZDÜŞÜM TEKNİĞİ 50

    Bir Düzlemin Gösterilmesi 50

    Bir Düzlemin Kutup Noktasının Gösterilmesi 50

    Süreksizlik Yöneliminin Stereonete İşlenmesi 50

    Stereonetlerin Kullanılması 53

 

    Ekvatoral eş - alan stereoneti 53

    Kutupsal eş-alan stereoneti 54

    Kesişen iki süreksizliğin kesişme hattının tayini 54

 

    KONTUR DİYAGRAMLARI 55

    KAROT YÖNLENDİRME TEKNİĞİ 57

 

    Karot Yönlendirme İşleminde Kullanılan Parametreler 57

    Jeolojik Kılavuz Yöntemi 57

    Karot Yönlendirme Cihazı 60

 

    Cihazın kuyuya indirilmesi ve kullanımı 61

    Yönlendirme işlemi 62

Bölüm 6

MÜHENDİSLİK JEOLOJİSİ HARİTALARI 64

    GİRİŞ 64

    MÜHENDİSLİK JEOLOJİSİ HARİTALARININ TANIMI VE İÇERİĞİ 64

 

    MÜHENDİSLİK JEOLOJİSİ HARİTA ALIMININ PLANLANMASI 70

    MÜHENDİSLİK JEOLOJİSİ HARİTALAMA YÖNTEMLERİ 70

    MÜHENDİSLİK JEOLOJİSİ HARİTA ALIMINDA KAYALARI SINIFLANDIRMA VE
    TANIMLAMA İLKELERİ 71

    MÜHENDİSLİK JEOLOJİSİ HARİTALARI İÇİN KAYA VE ZEMİNLERİN
    MÜHENDİSLİK ÖZELLİKLERİ VE ÖRNEK ALIMI 74

    HİDROJEOLOJİK KOŞULLARIN HARİTALANMASI 76

    JEODİNAMİK SÜREÇLERİN SONUÇLARININ HARİTALANMASI VE
    DEĞERLENDİRİLMESİ 76

 

    JEOMORFOLOJİK KOŞULLAR 78

    MÜHENDİSLİK JEOLOJİSİ HARİTA ALIMINDA YARARLANILAN TEKNİKLER...80

 

    Fotojeoloji 80

    Jeofizik yöntemler 80

 

    Rezistivite ölçümleri 81

    Sismik ölçümler 81

 

    Sondaj Tekniği 81

    Arazi Deneyleri 81

MÜHENDİSLİK JEOLOJİSİ AMAÇLI ZONLAMA ÇALIŞMASININ

GENEL İLKELERİ 81

    MÜHENDİSLİK JEOLOJİSİ KESİTLERİ 82

    DOKÜMANTASYON HARİTALARI 82

    BELİRTEÇ VE AÇIKLAMALAR 82

    COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ VE MÜHENDİSLİK JEOLOJİSİ HARİTALARININ
    HAZIRLANMASINDA KULLANIMI 85

    MÜHENDİSLİK JEOLOJİSİ HARİTALARI VE PLANLARI İÇİN SİMGELER 90

Bölüm 7

HAVALAR İÇİN BAZI PRATİK İNDEKS DENEYLER 112

SCHMIDT ÇEKİCİ DENEYİ 112

Kayalarda Schmidt Geri Sıçrama Değeri ve Tek Eksenli Sıkışma

Dayanımı ilişkisi 112

7Schmidt Geri Sıçrama Değerinin Barton Yenilme Ölçütünde Kullanılması 114

    NOKTA YÜKÜ DAYANIM İNDEKSİ 118

    DİSK MAKASLAMA DAYANIM İNDEKSİ 119

    İĞNE BATMA (PENETRASYON) DENEYİ 123

Bölüm 8

    KAVA MALZEMESİ VE KAVA KÜTLELERİ İÇİN MÜHENDİSLİK SINIFLAMALARI

    KAYA MALZEMESİ VE KAYA KÜTLESİ KAVRAMLARI 125

    KAYA MALZEMESİ SINIFLAMA SİSTEMLERİ 127

 

    Deere ve Miller (1966) Sınıflaması 128

    Birleştirilmiş Mühendislik Sınıflaması 128

KAYA KÜTLESİ SINIFLAMA SİSTEMLERİ 129

    Kaya Yükü Sınıflama Sistemi (Terzaghi Sınıflaması) 130

    Kaya Kalite Göstergesi (RQD) Sınıflaması 135

    RMR (Rock Mass Rating) Kaya Kütlesi Sınıflama Sistemi 137

    Q Sistemi 148

    Tünel Kazıları İçin Yeni Avusturya Kaya Sınıflama Sistemi 156

Bölüm 9

ZEMİNLER İÇİN MÜHENDİSLİK SINIFLAMALARI, İNDEKS ÖZELLİKLER VE

GEÇİRGENLİK 157

ZEMİNLER İÇİN MÜHENDİSLİK SINIFLAMASI SİSTEMLERİ 157

    Tane Boyuna Göre Zemin Sınıflama Sistemi 157

    Birleştirilmiş Zemin Sınıflama Sistemi 157

İNCE TANELİ ZEMİNLERİN İNDEKS ÖZELLİKLERİ VE BUNLARA İLİŞKİN SINIFLANDIRMA SİSTEMLERİ 159

    İndeks Özellikler 159

    İnce Taneli Zeminlerin Kıvamlılık indeksine Göre Sınıflandırılması 159

İnce Taneli Zeminlerin Plastisite İndeksine Göre Sınıflandırılması 159

    BURMISTER (1951) sınıflaması 159

    LEONARDS (1962) sınıflaması 159

 

    Killerde Duyarlılık (Hassaslık) Sınıflaması 160

    Killerin Aktivitesi 160

 

    Aktivite sınıflaması 160

    Aktivite abağı 160

Kohezyonlu Zeminlerin Şişme Potansiyeli 161

Yüksek plastisiteli zeminlerde indeks özellikler ve olası hacim

değişimleri 161

Şişme potansiyelini sınıflama grafiği 161

    ZEMİNLERDE HACIM-AĞIRLIK İLİŞKİLERİ ‘. 162

    Zeminlerde Geçirgenliğin Derecesi ve Tayin Yöntemleri 163

    Zeminlerde Yeraltısuyunun ve Sızıntıların Denetimi İçin Uygulanabilecek
    Yöntemler 164

    Geçirgenlik Katsayısı Dönüştürme Abağı 165

Killerin Şişme Basıncı ve Şişme Yüzdelerinin Tahmini için Bazı Pratik Yaklaşımlar 166

Bölüm 10

KAYALARIN ELASTİK SABİTLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER 171

Bölüm 11

JEOTEKNİK AMAÇLI ÖRNEK ALIMI

ÖRSELENMEMİŞ ÖRNEK ALMA TEKNİKLERİ 172

    Blok Örnek Alımı 173

    Açık Tüplerle Örnek Alımı 174

 

    Kalın çeperli tüpler 174

    İnce çeperli tüp (Shelby tüpü) 176

ÖRNEK KALİTESİ VE MİKTARI, ÖRNEKLEME YÖNTEMİNİN SEÇİMİ 178

ÖRNEK TANIM KARTI 179

Bölüm 12

KAVA VE ZEMİNLERİN JEOMEKANİK ÖZELLİKLERİ. LABORATUUARDA VE ARAZİDE

UYGULANAN DENEYLER 180

    KAYA VE ZEMİNLERİN JEOMEKANİK ÖZELLİKLERİ 180

    LABORATUVAR DENEYLERİ 181

 

    Kaya Malzemelerinde Uygulanan Laboratuvar Deneyleri 181

    Zeminlerde Uygulanan Laboratuvar Deneyleri 182

ARAZİ DENEYLERİ 183

    Kayalar İçin Arazi Deneyleri 184

    Zeminler İçin Arazi Deneyleri 186

Standart Penetrasyon Deneyi 188

    Deneyin amacı 188

    Deneyde kullanılan gereçler 188

    Deneyin yapılışı 192

    Deney raporu 195

    SPT sonuçlarını etkileyen faktörler ve gerekli düzeltmeler 197

SPT‘nin kullanım alanları 201

    Kanatlı Kesici Deneyi 20

    Kanatlı kesici deney gereçleri 203

    Deneyin yapılışı 206

    Hesaplamalar ve sonuçların sunulması 206

Kanatlı kesici deneyinin sınırlamaları 207

Plaka Yükleme Deneyi 208

Deneyin Amacı 208

    Plaka yükleme deneyinin gereçleri 208

    Plaka yükleme deneyinin yapılışı 210

    Plaka yükleme deneyinin sınırlamaları 214

Konik Penetrasyon Deneyi 215

Deneyin amacı 215

    Deneyde kullanılan gereçler 215

    Deneyin Yapılışı 219

CPT sonuçlarının değerlendirilmesi 222

    CPT-SPT korelasyonları 227

    CPT‘nin avantajları ve dezavantajları 230

Bölüm 13

ŞEVLERİN DUYARLILIĞI 231

GİRİŞ 231

    Şev Türleri 231

    Şev Duraylılığı Analizlerinin Amacı 236

    Şev Duraysızlıklarının Başlıca Göstergeleri.... 237

    Şev Duraysızlığı Terminolojisi 238

 

    ŞEV DURAYSIZLIĞI TÜRLERİ 239

    KİNEMATİK ANALİZ YÖNTEMİ 250

 

    Düzlemsel Kaymanın Kinematik Analizi 252

    Kama Türü Kaymanın Kinematik Analizi 253

    Devrilme Türü Duraysızlığın Kinematik Analizi 255

DÜZLEMSEL VE DAİRESEL KAYMALAR İÇİN PRATİK ANALİZ
YÖNTEMLERİ 257

Grafik Yöntemler 257

    Düzlemsel kayma 257

    Dairesel kayma 259

    Dairesel kayma abakları : 261

Limit Denge Analiz Yöntemleri 267

    Düzlemsel kayma : 267

    Duraylılık koşulları ve dairesel kayma 269

 

    Toplam gerilme analizi (Qu= 0° analizi) - Kısa süreli duraylılık 272

    İsveç dilim yöntemi 272

    Bishop yöntemi 273

DAİRESEL OLMAYAN KAYMA YÜZEYLERİ İÇİN DURAYLILIK ANALİZ
YÖNTEMİ 276

DAİRESEL KAYMADA KRİTİK DAİRENİN MERKEZİNİN VE GERİLME
ÇATLAĞININ KONUMUNUN TAYİNİ İÇİN PRATİK YÖNTEMLER 281

    Fellenius Yöntemi 281

    Jumikis Yöntemi 282

    Hoek ve Bray‘in Yöntemi 282

Bölüm 14

YAPI TEMELLERİ VE SIĞ TEMELLERİN TAŞIMA GÜCÜ İÇİN PRATİK BİLGİLER 286

TEMEL KAVRAMI VE TEMEL TİPLERİ 286

    YAPI TEMELLERİ İÇİN YAPILAN ZEMİN ARAŞTIRMALARININ AMACI VE
    KAPSAMI 289

    TİPİK TEMEL DURAYSIZLIKLARI VE TEMELLERE AKTARILAN YÜKLER 291

 

    Temellerde Karşılaşılan Duraysızlık Türleri 291

    Temellerde Oturma 292

    Temellere Aktarılan Yükler 293

GÜVENLİK KATSAYISI 293

    KAYALARDA İNŞA EDİLEN TEMELLER İÇİN DEĞERLENDİRMELER 294

    ZEMİNLERDE İNŞA EDİLEN SIĞ TEMELLERİN TAŞIMA GÜCÜ İÇİN
    DEĞERLENDİRMELER 299

 

    Kohezyonsuz Zeminler 299

    Kohezyonlu Zeminler 303

 

    İzin verilebilir taşıma gücü grafikleri 303

    Nihai taşıma gücü yaklaşımı 305

    Terzaghi‘nin genel taşıma gücü eşitlikleri 306

Bölüm 15

DEPREM JEOTEKNİK MÜHENDİSLİĞİ UYGULAMALARIYLA İLGİLİ BAZI KONULAR

    GİRİŞ 308

    DEPREM BÜYÜKLÜĞÜ VE TASARIM DEPREMİNİN

BÜYÜKLÜĞÜNÜN TAHMİNİ 309

Deprem Büyüklüğü ve Türleri 309

    Deprem Büyüklükleri Arasında Dönüştürme Grafikleri ve Eşitlikleri 310

    Tasarım Depreminin Büyüklüğünün Tahmini 312

 

    DEPREM ŞİDDETİ 313

    ZEMİN BÜYÜTMESİ 315

    İVME KAVRAMI VE İVME AZALIM İLİŞKİLERİ 318

 

    İvme Kavramı 318

    İvme Azalım İlişkileri 318

SIVILAŞMA 325

    Giriş 325

    Zemin Sıvılaşması ve Oluşum Mekanizması 325

    Sıvılaşmayı Etkileyen Faktörler (Sıvılaşma Ölçütleri) 328

Jeolojik koşullar 328

    Zemin özellikleri 331

    Depremin büyüklüğü ve süresi 334

Sıvılaşmanın Neden Olduğu Zemin Duraysızlıkları 336

    Zeminin taşıma gücünü yitirmesi 336

    Oturma 338

    Zemin salınımı 338

    Yanal yayılma 339

    Akma türü kayma (Akma sıvılaşması) 340

Sıvılaşma Potansiyelinin Değerlendirilmesi 342

    Değerlendirme yöntemlerinin tanıtımı 342

    Youdvd. (2001)‘nin SPT verisini esas alan yöntemi 350

    Robertson ve Wride (1998)‘ın CPT verisini esas alan yöntemi 356

    Andrus ve Stokoe (1997, 2000)‘nin Vs‘i esas alan yöntemi 358

    Kohezyonlu zeminlerin sıvılaşma potansiyeli 359

Sıvılaşma Etkilerinin Değerlendirilmesi 362

    Sıvılaşma potansiyeli indeksi 362

    Sıvılaşma şiddeti indeksi 364

    Yüzeyde sıvılaşmadan kaynaklanan zemin hasarlarının tahminiyle ilgili
    yöntemler 365

Yanal Yayılma Hareketinin Tahmini İçin Görgül İlişkiler 368

    Hamadavd. (1986)‘nin yöntemi 368

    MLR yöntemi 369

    Bardet vd. (1999)‘nin yöntemi , 372

Sıvılaşmayla ilgili Arazi Çalışmalarında Dikkat Edilecek Başlıca Hususlar374

Sıvılaşmadan Kaynaklanabilecek Hasarların Azaltılması 375

    Sıvılaşmaya duyarlı zeminlerde yapı inşasından kaçınılması 375

    Sıvılaşma koşullarına uygun temel tipi seçimi 376

    Zemin iyileştirmesi 377

Bölüm 16

JEOTEKNİK AMAÇLI SONDAJLARIN PLANLANMASINA İLİŞKİN PRATİK BİLGİLER 384

    GİRİŞ 384

    SONDAJLARIN DİZİLİMİ, SIKLIĞI VE DERİNLİĞİ 384

Temeller 385

    Münferit (tekil) temeller veya küçük sığ temelli yapılar 385

    Büyük yapılar 386

 

    Otoyol Projeleri 387

    Dolgular-Toprak Setleri 388

    İstinat Yapıları 388

    Boru Hatları 389

    Rezervuarlar 389

    Tüneller 389

    Barajlar 390

SONDAJLARIN DENETİMİ 390

Bölüm 17

JEOTEKNİK ARAŞTIRMALAR İÇİN SÖZLEŞME HAZIRLAMA VE

RAPOR YAZIMI İLKELERİ 392

JEOTEKNİK ARAŞTIRMALAR İÇİN TEKNİK ŞARTNAME HAZIRLAMA
İLKELERİ 392

JEOTEKNİK ARAŞTIRMA RAPORUNUN ANA HATLARI 396

Bölüm 18

JEOLOJİK - JEOTEKNİK ARAŞTIRMALARA İLİŞKİN GENEL HUSUSLAR 397

    BÖLGESEL JEOLOJİK-JEOTEKNİK ARAŞTIRMALAR 397

    YEREL JEOLOJİK-JEOTEKNİK ARAŞTIRMALAR (ZEMİN
    ARAŞTIRMALARI)

Bölüm 19

MÜHENDİSLİK UYGULAMALARIYLA İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR 402

Bölüm 20

TERİMLER İNDEKSİ 409

KAYNAKLAR 430

SİMGELER DİZİNİ

Okunma Sayısı: 3407
TMMOB
Jeoloji Mühendisleri Odası