MESEM Milli Eğitim Bakanlığı`na  bağlı olarak faaliyet göstermektedir. 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu kapsamında çalışmaktadır.

AMACI: Öğrencilerin işletmelerde çalışarak meslek öğrenmesini sağlamaktır.

HEDEFİ: Öğrencileri bir mesleğe nitelikli şekilde hazırlamak, eğitim ile iş hayatını birleştirerek ara eleman ihtiyacını karşılamaktır.

ÇALIŞMA MODELİ: Haftada 1 gün okul 4 gün işletmelerde eğitim modeli uygulanır.

ÇALIŞMA PRENSİBİ: Öğrenciler sigortalıdır. Devlet tarafından ücet desteği sağlanır. Ustalık, Kalfalık ve Çıraklık sistemi esas alınarak hareket eder.

MESEM KAPSAMINDA DEVLET DESTEĞİ: 9-10-11. Sınıf öğrencilerine asgari ücretin %30’u 12. Sınıf öğrencilerine ise asgari ücretin en az %50’si kadar ödeme yapılır. 

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI ORTAÖĞRETİM KURUMLARI YÖNETMELİĞİ

Öğrenci grubu

MADDE 135- (1) İşletmelerde aynı meslek alan/dalında beceri eğitimi gören en fazla

12 kişiden oluşan öğrenci grubu için işletme tarafından en az bir eğitici personel veya usta öğretici görevlendirilir. Maddesi, 10.04.2021 tarihli ve 31450 sayılı Resmî Gazete`de yayımlanarak yürürlüğe giren Yönetmeliğin "İşletmelerde mesleki eğitim göreceklerin belirlenmesi" başlıklı 135 inci maddesinin birinci fıkrasında geçen "12" ibaresi "40" olarak değiştirilmiştir.

• 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu
• MESEM uygulama esasları
• 6331 sayılı İSG kanunun ile bu kanuna bağlı yönetmelikler,
• Milli Eğitim Bakanlığı Orta Öğretim Kurumları Yönetmeliği,
• 4857 sayılı İş kanunun 71. Maddesi ile Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik hükümleri birlikte değerlendirildiğinde:

Usta öğretici, fiilen öğrencinin başında olmalıdır. Stajyer veya çırak, usta öğreticinin rehberliğinde çalışmak zorundadır.  Bu nedenle, yönetmelik gereği 40 öğrenciye tek bir usta öğreticinin fiilen bakması ve rehberlik yapabilmesi imkansız bir durumdur.

Ayrıca her 15 öğrenciye bir koordinatör öğretmen atanması ve bu koordinatör öğretmenlerin işyerin çalışma koşullarına göre 15 günde bir veya ayda bir işyerlerini ziyaret ederek öğrenciler ile usta öğreticiler ile yapılan çalışmaları kontrol etmesi beklenmektedir.

2025 yılında. 87 Çocuk/Genç işçi iş kazalarında hayatını kaybetmiş bulunmaktadır.

2013-2025 yılları arasında bugüne kadar toplam 829 Çocuk/Genç İşçi iş kazalarında hayatını kaybeden Çocuk/Genç işçilerin;

• %54’ü Tarım sektöründe,
• %21’i Sanayi Sektöründe,
• %12’si İnşaat Sektöründe,
• %13’ü Hizmet Sektöründe meydana gelmiş bulunmaktadır.                        

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Bakımından yasal mevzuatı incelediğimizde;

MADDE 2 – (1) Bu Kanun; kamu ve özel sektöre ait bütün işlere ve işyerlerine, bu işyerlerinin işverenleri ile işveren vekillerine, çırak ve stajyerler de dâhil olmak üzere tüm çalışanlarına faaliyet konularına bakılmaksızın uygulanır. Hükmü bulunmaktadır. 

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK

MADDE 3 – Aynı Yönetmeliğin 5 inci maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve beşinci fıkrasına aşağıdaki bentler ve aynı maddeye aşağıdaki fıkralar eklenmiştir. (9) İşyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personelinin görevlendirilmesine ilişkin zorunlu çalışma sürelerinin hesabında; 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu ile 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu kapsamındaki öğrenci statüsünde olan çırak ve stajyerler, toplam çalışan sayısına dâhil edilmez.  Şeklinde değişiklik yapılmış bulunmaktadır.

ÇALIŞANLARIN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ EĞİTİMLERİNİN USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK

Özel politika gerektiren grupların ve özel görevi bulunan çalışanların eğitimi

MADDE 7 – (1) İşyerinde onbeş yaşını bitirmiş ancak onsekiz yaşını doldurmamış genç çalışanlar, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel politika gerektiren grupların özellikleri dikkate alınarak gerekli eğitimler verilir.

(3) (Ek:RG-24/5/2018-30430) Çırak ve stajyerlerin eğitim ve bilgilendirilmelerinden uygulamalı eğitim alınan işyerinin işvereni sorumludur. Ancak işverenin kabul etmesi halinde çırak ve stajyerlerin eğitimini devam ettirdiği eğitim ve öğretim kurumunda tamamladığı iş sağlığı ve güvenliği dersleri veya kursları temel eğitim yerine geçer.

ÇOCUK VE GENÇ İŞÇİLERİN ÇALIŞTIRILMA USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK

Kapsam Madde 2 —Bu Yönetmelik, 4857 sayılı İş Kanununun 71 inci maddesi gereğince, 18 yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçiler bakımından yasak olan işler ile 15 yaşını tamamlamış, ancak 18 yaşını tamamlamamış genç işçilerin çalışmasına izin verilecek işler, 14 yaşını bitirmiş ve ilköğretimini tamamlamış çocukların çalıştırılabilecekleri hafif işler ve çalışma koşullarına ilişkin usul ve esasları kapsar.  Hükümleri yer almaktadır.

MADDE 8

Çocuk ve genç işçilerin hafta tatili izinleri kesintisiz kırk saatten az olamaz. Ayrıca hafta tatili ücreti bir iş karşılığı olmaksızın ödenir.

Ulusal bayram ve genel tatil

MADDE 9

Çocuk ve genç işçiler, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştırılamazlar. Ayrıca bugünlere ilişkin ücretler bir iş karşılığı olmaksızın ödenir.

TMMOB JMO İSTANBUL ŞUBESİ İSİG KOMİSYONU OLARAK TESPİT VE ÖNERİLERİMİZ

• 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu kapsamında, çırak ve stajyerlerin

İSG hizmetlerine dahil edilerek sağlıklı ve güvenli çalışma ortam koşullarının güvence altına alınması,  böylece işyerlerinde stajyer ve çıraklarında İYH,  İGU ve DSP hizmetlerinin sevk ve idaresi altına girmesi sağlanmalıdır.

• Böylece, stajyer ve çırakların İSG eğitimleri, toplu koruma önlemleri, KKD kullanımları vb hususlar İSG profesyonellerinin rehberlik ve danışmanlığında yürütülebilecektir.
• Milli Eğitim Bakanlığı Orta Öğretim Kurumları Yönetmeliğinde yapılacak değişiklik ile; işletmelerde aynı meslek alan/dalında  beceri eğitimi gören en fazla 10 kişiden oluşan öğrenci grubu için işletme tarafından en az bir usta öğretici görevlendirilir. Şeklinde değiştirilmesini önermekteyiz.
• Stajyer ve Çırakların Haftada 1 gün okul 4 gün işletmelerde eğitim modeli uygulanır. Hükmünün Stajyer ve Çırakların az tehlikeli sınıfta olmak koşuluyla, 4857 Sayılı iş Kanunu 71. madde ve “Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik” 6. Maddesi ile düzenlenmiştir. Buna göre;
  Madde 6 —Temel eğitimini tamamlamış ve okula gitmeyen çocukların çalışma saatleri günde yedi ve haftada otuzbeş saatten fazla olamaz. Ancak, 15 yaşını tamamlamış çocuklar için bu süre günde sekiz ve haftada kırk saate kadar arttırılabilir. Çocuk ve genç işçilerin günlük çalışma süreleri, yirmidört saatlik zaman diliminde, kesintisiz ondört saat dinlenme süresi dikkate alınarak uygulanır. Hükmü bulunmaktadır.
• Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik”. Ulusal Bayram ve Genel Tatil günlerini belirleyen, Madde 9 —Çocuk ve genç işçiler, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştırılamazlar.
• İşletmelerin tehlike sınıfları tebliğindeki, tehlike sınıfının çok tehlikeli ve tehlikeli olması durumunda bu işletmelere, sistem usta öğretici atanmasına izin vermemeli ve dolayısıyla otomatik olarak tehlikeli ve çok tehlikeli işyerlerine 3308 sayılı mesleki eğitim kanunu kapsamında stajyer ve çırak atanması önlenmiş olunacaktır.

TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası

İstanbul Şubesi İSİG Komisyon Başkanı

Erdinç GÜNAY

15.12.2025