“Trabzon” adının şehri çevreleyen masa ya da trapez/yamuk biçimli kalın surlarından dolayı eski Grekçe karşılığı olarak “Trapezos” kelimesinden geldiği düşünülmektedir. Trabzon adına, Trapezos olarak ilk kez, Yunanlı komutan Ksenophon tarafından kaleme alınan, M.Ö. 4. yüzyılda geçen olayların anlatıldığı “Anabasis” adlı antik kaynakta rastlanmaktadır.

Tarihte çeşitli toplumlara başkentlik yapmış, birçok göç ve yerleştirmelere sahne olmuş Trabzon, barındırdığı farklı toplumların dinsel, törensel ve geleneksel yaşayış farklılıklarından etkilenmiştir. Taş ve ahşabın geleneksel yapı malzemesi olarak kullanıldığı kentte bu farklılıklar yapılara da yansımış, farklı mimari tiplerde binaların yapılmasına neden olmuştur.

Trabzon Kostaki Konağı (Trabzon Müzesi olarak düzenlenen konak, 1900’lü yılların başlarında yaptırıl güzel bir taş bina örneğidir), Akçaabat-Ortamahalle Kagir Evleri.

Ancak 1950’lerden sonra şehrin orijinal dokusu bozularak, bahçeli taş yığma veya kagir yapıların yerini beton ve tuğladan yapılmış binalar almıştır. Günümüzde özellikle Trabzon Büyükşehir Belediyesi’nin çabalarıyla tarihi yapıların ve sokak/caddelerin restorasyonunda, kente özgü gri renkli doğal bir taş kullanılmaktadır. Bundan sonra “Trabzon Grisi” olarak adlandıracağımız bu sert kayaç, Trabzon-Erzurum karayolu üzerinde, Trabzon’a 10 km uzakta, Gözaçan köyü Saraftepe’deki ocakta işletilmektedir.

Trabzon Grisi feldspatoidli gabroporfir’dir ve Üst Kretase volkano-sedimanter kayaçlar içerisine sokulmuş, kalınlığı 25 ile 30 m uzunluğu da yaklaşık 750 m olan sub-volkanik kayacın oluşturduğu sil’den çıkarılmaktadır.

Sili oluşturan sub-volkanik kayacın yaşı yaklaşık 5 milyon yıldır ve bu kayacın petrolojik ve mühendislik özellikleri birçok çalışmaya konu olmuştur.

Makroskobik olarak, alt ve üst dokanaklarına yakın bir-ikişer metrelik kısımlar hariç, sili oluşturan sub-volkanik kayaç mineralojik olarak homojendir. Alt ve üst dokanaklara yakın kısımlarda haç şekilli iri amfibol ile mika kristalleri bulunur. Ayrıca, bu kısımlarda boyutları birkaç cm’ye varan ve içleri genellikle kalsitle doldurulmuş gaz boşlukları vardır. Ana gövde, yer yer yüzde onbeşlere varan koyu yeşil renkli öz/yarı öz şekilli iri piroksen kristallerinden oluşmuştur. Ancak ana gövdede dokusal olarak, koyu gri ve benekli (kar tanesine benzer) açık gri renkli iki farklı doku görülür. Mikroskobik olarak, beneklerin sub-volkanik kayacın ince taneli analsim, sodalit ve kankrinit içeren matriksinin zeolitleşmesi sonucu oluştuğu belirlenmiştir.

Trabzon Grisinin tek eksenli basınç dayanımı 87-130 MPa, boyuna dalga hızı 5048-5642 m/sn, yoğunluğu 2.58-2.68 gr/cm, görünür porozitesi % 2.77-4.54 ve ağırlıkça su emmesi % 1.04-1.78 arasında değişmektedir. Donma çözünme deneyi sonrası ağırlık kaybı %0.36, ıslanma-kuruma deneyi sonrası ağırlık kaybı %0.22 olarak hesaplanan Trabzon Grisi’nin bu deneyler sonucunda dayanımlarında en fazla %10 değer kaybı belirlenmiştir. Bu değerlere bakıldığında Trabzon Grisi’nin kuru ortamların yanı sıra doygun, kısmen de don olaylarının etkili olduğu ortamlarda kullanılabilecek bir malzeme olduğu söylenebilir.

Taş ocağının hemen yakınlarında kurulan Taş İşleme Fabrikası’nın yıllık üretimi 2000 ton’dur. Bu fabrikada bordürden kaldırım taşlarına, dış cephe kaplaması olarak kullanılan plakalardan özellikle yeni yapılan kâgir binalarda kullanılabilecek bloklara kadar çeşitli ebatlarda üretim yapılmaktadır. Trabzon Grisi yakın bir zamana kadar yurt dışına da (Rusya Federasyonu) ihraç edilmekte idi.

 Trabzon Grisi’nden üretilen kaldırım taşları, bordürler ve plakalar.

Sonuç olarak ülkemizin gelişmesine bağlı olarak belediyeler, kamu/özel sektör ve vatandaşlar doğal taşları, yapılar ve çevre düzenleme çalışmalarında sıkça kullanmaktadır. 1950’li yıllardan bu yana işlenen Trabzon Grisi de yöre insanının bu ihtiyacına cevap vermekte, Trabzon ve yakın yöresinde yol kaplamalarında, peyzaj uygulamalarında ve restorasyon çalışmalarında başarıyla uygulanmaktadır (JMO MAVİ GEZEGEN)

https://www.kuzeyekspres.com.tr/trabzon-grisi-ii-makale,21016.html