Antarktika; Güney Yarımküre’nin en güneyinde bulunan ve Güney Kutbu`nu içeren kıta, Afrika ve Okyanusya`nın güneyinde olan ve içinde ülke bulunmayan tek kıtadır. Dünyanın en kurak yeri olup, kıtanın bazı yerlerine 2 milyon sene yağmur yağmamıştır.

Kıtanın keşfi ve yapılan seferleri tarihsel boyutunda incelediğimizde; kuzey Kutup Dairesi`nin karşıtına atıfta bulunan Antarktika (Anti Arktik) terimi, MS 2. yüzyılda Tireli Marinus tarafından kullanılmıştır.

1773`te James Cook ve ekibi ilk kez Antarktika Kutup Dairesi’ni (Güney 66˚33ʺ enlemi) geçti; ancak yakındaki adaları keşfetmelerine rağmen, Antarktika`nın kendisini görmediler.

27 Ocak 1820`deki Rus seferinde Fabian Gottlieb von Bellingshausen ve Mikhail Lazarev, Queen Maud Karasındaki Fimbul buzuluna ayak basarak Antarktika kıtasının topraklarını gören ve resmi olarak keşfeden ilk kâşifler oldular.

30 Ocak 1820’de, İngiliz seferinde İrlandalı Kaptan Edward Bransfield Graham Karasındaki Trinity Yarımadası’na (Antarktik Yarımadası’nın uç kısmı) ayak bastı.

17 Kasım 1820 Amerikalı denizci Nathaniel Palmer, Palmer karasına çıktı.

14 Aralık 1911 Amundsen Güney Kutbu’na ulaştı.

17 Ocak 1912 Scott Güney Kutbu’na ulaştı.

Kıtaya 1771’li yıllarda başlayan seferler günümüzde halen devam etmekte olup tüm ülkeler kıtada bilimsel çalışmalarını yapmak ve ilerde hak sahibi olmak için yoğun çaba göstermektedirler.

Ülkemizin, kutup bilimleri konusunda kurumsal ilk girişimi 2014’te İstanbul Teknik Üniversitesi tarafından yapılmış ve 17 Ocak 2015’te Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelik ile İTÜ Kutup Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (PolReC) kurulmuştur.

Antarktika’da 30 ülkeye ait 97 tesis bulunmaktadır. Bireysel girişimlerle yabancı ülke bilim üslerinde çalışmalar yürüten bilim insanlarımızın sayısı 2017’ye kadar yaklaşık 40’tır.

2016’da Ukrayna Ulusal Antarktik Bilim Merkezi işbirliğinde İTÜ PolReC öncülüğünde organize edilen Türk Antarktik Araştırma Seferi 2016 kapsamında 13 Türk bilim insanı disiplinler arası ilk uluslararası (Ukrayna-Türk işbirliği ile) Antarktik bilim seferini gerçekleştirmiştir.

2016 yılı Antarctic Treaty Consultative Meeting (ATCM) toplantısında, Cumhurbaşkanlığı, Dışişleri Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, TÜBİTAK, İTÜ PolReC ve çeşitli üniversitelerden katılımcılar Türkiye Cumhuriyeti’ni temsil etmişlerdir.

Aynı yıl Kuala Lumpur’da yapılan Antarktik Araştırmaları Bilimsel Komitesi bienalinde İTÜ PolReC ve TÜBİTAK tarafından hazırlanan başvuru paketi, Cumhurbaşkanlığı temsilcisiyle sunulmuş ve Türkiye Cumhuriyeti SCAR’a (Scientific Committe on Antarctic Research) ortak üye olmuştur.

Dünya’da kutup bilimleri konusunda yaptığı özgün bilimsel çalışmalar ile öncü ülkeler arasında yer alma vizyonuyla Ulusal Kutup Bilim Programı (2018-2022) hazırlanmıştır.

Bu vizyon doğrultusunda temel amaçlar:

• Kıtaya ulusal seferlerin düzenlenmesini sağlamak,

• Ulusal Kutup Bilim Programı’nı uygulamak,

• Kutup bilimleri konusunda ikili işbirliklerinin sağlanarak diğer ülkelerin bilim üslerine bilim insanlarımızın gönderilmesini sağlamak,

• Antarktika’da Türk bilim üssünün kurulmasını sağlamak olarak belirlenmiştir.

SCAR tarafından oluşturulan çalışma gruplarıyla uyum içerisinde sürdürülmesi planlanan Ulusal Kutup Bilim Programı, 4 ana başlıktan oluşmaktadır:

• Fiziki Bilimler

• Yer Bilimleri (Jeodezik Çalışmalar, Jeomorfoloji, Volkanoloji, Magmatizma- Jeodinamik, Deniz-Göl Jeolojisi ve Jeofiziği, Buzul Çalışmaları, Yapısal Jeoloji, Jeodinamik Modelleme, Sismoloji)

• Canlı Bilimleri

• Sosyal ve Beşeri Bilimler

Türkiye 2016 yılı 1. Ulusal Antarktika Bilim Seferi, TABS Ukrayna Ulusal Antarktik Bilim Merkezi-İTÜ PolReC- Türkiye Deniz Araştırmaları Vakfı-TÜBİTAK tarafından desteklenerek 13 Bilim İnsanı katılımıyla gerçekleştirdi. Bunun sonucunda da Horseshoe Adası’nda 3 modülden oluşan geçici ilk Türk Bilim Kampı kurulmuştur. Şimdi ise, Kutup Araştırmaları Enstitüsü organizasyonu adı altında çalışmalar devam etmektedir.

Ülkemizdeki gelecek nesillerin refahı açısından KUTUP çalışmaları özellikle ANTARKTİK çalışmalar önemlidir.

Ülkemizin SCAR’a katılmasıyla Antarktik Araştırmalar için yasal zemin hazırlanmış olup, Antarktik kıtasında kalıcı olmamız için Antarktika için belirlenen araştırma başlıkları altında çalışmalar yapmamız gerekmektedir.

Bugün için altyapısını yeni yeni oluşturmaya başladığımız kalıcı istasyonumuzu verimli kullanarak bu istasyona yenilerinin eklenmesi ve yıl boyu faaliyet gösterecek yeni modern istasyonlar kurmamız gerekmektedir.

YERBİLİMLERİ ana başlığı altındaki faaliyetlerde ülkemizin jeolojik araştırmalarda öncü kurumu olan MTA mutlaka bulunmalı, gerekirse MTA kutup araştırmaları için bütçe ayırmalı ve istasyonlarda kalıcı elemanlar görevlendirmelidir.

Güzel günler dileğiyle.